ดัชนีการรับรู้การทุจริต (Corruption Perceptions Index : CPI)

ที่มาเเละความสำคัญ

              ดัชนีการรับรู้การทุจริต (Corruption Perceptions Index : CPI) คือดัชนีที่องค์กรเพื่อความโปร่งใสนานาชาติ (Transparency International : TI) พัฒนาขึ้นเพื่อใช้สะท้อนภาพลักษณ์การทุจริตในภาครัฐของประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก โดยมีการเผยแพร่รายงานผลการชี้วัดเป็นประจำทุกปีตั้งแต่ พ.ศ. 2538 จนถึงปัจจุบัน ซึ่งCPI ได้กลายเป็นตัวชี้วัดสำคัญที่ประเทศต่าง ๆ ให้การยอมรับและนำไปใช้อ้างอิงเพื่อสะท้อนถึงสถานะและความเปลี่ยนแปลงในเรื่องการทุจริต

เเหล่งข้อมูลที่ใช้ในการประเมิน

องค์กรเพื่อความโปร่งใสนานาชาติ (TI) เป็นองค์กรที่จัดตั้งและดำเนินการจัดทำ CPI โดยอาศัยข้อมูลจากแหล่งข้อมูลรวมทั้งหมด 13 แหล่ง ได้แก่

1. African Development Bank Country Policy and Institutional Assessment : AFDB

2. Bertelsmann Stiftung Sustainable Governance Indicators : BF (SGI)

3. Bertelsmann Stiftung Transformation Index : BF (TI)

4. Economist Intelligence Unit Country Risk Service : EIU

5. Freedom House Nations in Transit : FH

6. S&P Global Insights Business Conditions and Risk Indicators : GI

7. IMD World Competitiveness Yearbook : IMD

8. Political and Economic Risk Consultancy : PERC

9. The PRS Group International Country Risk Guide : PRS

10. World Bank Country Policy and Institutional Assessment : WB

11. World Economic Forum Executive Opinion Survey : WEF

12. World Justice Project Rule of Law Index : WJP

13. Varieties of Democracy Project : VDEM

เเหล่งข้อมูลที่ใช้ในการประเมิน (ประเทศไทย)

ในส่วนของการประเมินเพื่อจัดอันดับของประเทศไทย เป็นการใช้และวิเคราะห์ข้อมูลจากแหล่งข้อมูล 9 แหล่ง ได้แก่

1. Bertelsmann Stiftung Transformation Index : BF (TI)

การให้คะแนน : 10 (ดีที่สุด), 7, 4 และ 1 (แย่ที่สุด) คะแนน

แหล่งข้อมูล : ประเมินโดยผู้เชี่ยวชาญ

การประเมิน : จัดทำการประเมินทุก ๆ ปี โดยผู้เชี่ยวชาญ 2 คนต่อประเทศ

          มูลนิธิเบอร์เทลแมนน์ (Bertelsmann Stiftung หรือ BF) เป็นองค์กรพัฒนาเอกชนที่จัดตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1977 โดย Reinhard Mohn นักธุรกิจชาวเยอรมัน ตั้งอยู่ ณ ประเทศเยอรมนี โดยมีวัตถุประสงค์หลักคือเป็นคลังสมอง (think tank) ที่มุ่งเน้นการศึกษาและพัฒนาระบบเศรษฐกิจให้มีประสิทธิภาพ พัฒนาระบบสาธารณะสุข พัฒนาภาคประชาสังคม และสร้างความเข้าใจระหว่างประเทศ โดยตัวชี้วัด BF (TI) ใช้ทำการประเมินการเปลี่ยนแปลงไปสู่ประชาธิปไตย (democratic transformation) ของประเทศต่าง ๆ ผ่านตัวชี้วัด 3 ด้าน ได้แก่

1. การเปลี่ยนผ่านทางการเมือง (political transformation)

2. ดัชนีชี้วัดการเปลี่ยนผ่านทางเศรษฐกิจ (economic transformation index)

3. ดัชนีชี้วัดการจัดการของรัฐบาล (governance index)

2. Economist Intelligence Unit Country Risk Service : EIU

การให้คะแนน : จัดระดับความเสี่ยงของแต่ละประเทศเป็น 10 ระดับ (AAA (0 – 12 คะแนน) – D (89 – 100 คะแนน))

แหล่งข้อมูล : ประเมินโดยผู้เชี่ยวชาญ

การประเมิน : จัดทำการประเมินในช่วงเดือนมกราคม - สิงหาคมของทุกปี

          Economist Intelligence Unit หรือ EIU เป็นแผนกหนึ่งใน Economist Group ซึ่งเป็นบริษัทในเครือของหนังสือพิมพ์ Economist Newspaper โดยมุ่งหวังเป็นหน่วยงานให้บริการด้านการพยากรณ์และให้คำปรึกษาผ่านการวิเคราะห์ วิจัย การจัดทำรายงานสถานะประเทศในแต่ละเดือน โดยตัวชี้วัด EIU เป็นการวิเคราะห์และคาดการณ์ความเสี่ยงด้านเครดิตของประเทศต่าง ๆ กว่า 130 ประเทศ โดยมีการแบ่งประเภทของประเทศที่เข้ารับการสำรวจออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ 1. การสำรวจแบบมาตรฐาน (standard model) สำหรับประเทศที่กำลังพัฒนา 102 ประเทศ 2. การสำรวจสำหรับประเทศอุตสาหกรรม (industrialize country model) และประเทศในโซนยุโรป (Euro area model) 29 ประเทศ และมีประเด็นสำคัญ 5 ประเด็น ดังนี้

1. การเมืองและสถาบัน (politic/institutions)

2. นโยบายเศรษฐกิจ (economic policy)

3. โครงสร้างทางเศรษฐกิจ (economic structure)

4. เศรษฐกิจมหภาค/วัฏจักรเศรษฐกิจ (macroeconomy/cyclical)

5. การเงินและสภาพคล่อง (financing and liquidity)

3. S&P Global Insights Business Conditions and Risk Indicators : GI

การให้คะแนน : 1 คะแนน (ทุจริตมาก) – 5 คะแนน (ทุจริตน้อย)

แหล่งข้อมูล : แบบสอบถามที่ตอบโดยผู้เชี่ยวชาญ

การประเมิน : ทบทวนข้อมูลในทุก ๆ สัปดาห์ และนำบทวิเคราะห์ไปประชุมร่วมกับผู้เชี่ยวชาญทุก ๆ 3 เดือน

          Global  Insight Risk Rating หรือ GI เป็นดัชนีชี้วัดที่จัดทำขึ้นโดยบริษัท Information Handling Services Markit (IHS Markit) โดยมุ่งเน้นการให้คำปรึกษาด้านการดำเนินธุรกิจ การวิจัยตลาด และการให้บริการวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจของรัฐบาลและบริษัทเอกชนกว่า 204 ประเทศ โดยตัวชี้วัด GI เป็นการวิเคราะห์ข้อมูลในลักษณะของการจัดอันดับความเสี่ยงของประเทศที่ให้ความสำคัญกับปัจจัยแวดล้อมที่ส่งผลต่อความเสี่ยงในการดำเนินธุรกิจเป็นหลัก เพื่อให้การลงทุนมีความปลอดภัย ลดความเสี่ยง สามารถวางแผนล่วงหน้าได้อย่างมีประสิทธิภาพ การวิเคราะห์ประกอบด้วยการประเมินความเสี่ยงใน 6 ปัจจัยหลัก ได้แก่

1. ด้านการเมือง (political risk)

2. ด้านเศรษฐกิจ (economic risk)

3. ด้านกฎหมาย (legal risk)

4. ด้านภาษี (taxation risk)

5. ด้านบริหาร (operational risk)

6. ด้านความมั่นคง (security risk)

4. IMD World Competitiveness Yearbook : IMD

การให้คะแนน : 0 คะแนน (มีการทุจริตมาก) – 10 คะแนน (มีการทุจริตน้อย)

แหล่งข้อมูล : ใช้แบบสำรวจความคิดเห็น

การประเมิน : มีการประเมินในช่วงเดือน มกราคม - เมษายนของทุกปี

          International Institute for Management Development หรือ IMD คือสถาบันการศึกษาเอกชนที่มีชื่อเสียงด้านการบริหารธุรกิจของประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ตัวชี้วัด IMD ถูกจัดทำขึ้นในปี ค.ศ. 1989 โดยมีวัตถุประสงค์ในการนำเสนอรายละเอียดของประเทศต่าง ๆ เพื่อเป็นจุดเริ่มต้นในการเปรียบเทียบระดับความสามารถในการแข่งขัน และยกระดับความสามารถในการแข่งขันเพื่อสร้างความมั่งคั่งและการเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน การวิเคราะห์ผลข้อมูลจะพิจารณาจาก 4 องค์ประกอบหลัก ได้แก่

1. สมรรถนะทางเศรษฐกิจ

2. ประสิทธิภาพของภาครัฐ

3. ประสิทธิภาพของภาคธุรกิจ

4. โครงสร้างพื้นฐาน

5. Political and Economic Risk Consultancy : PERC

การให้คะแนน : 0 คะแนน (ไม่มีปัญหาการทุจริต) – 10 คะแนน (มีปัญหาการทุจริตรุนแรงมาก)

แหล่งข้อมูล : แบบสอบถามได้จากสมาคมธุรกิจ ผู้แทนที่เข้าร่วมการประชุมต่าง ๆ ในเอเชียและผู้แทนหอการค้า

การประเมิน : มีการประเมินในช่วงเดือน มกราคม - มีนาคมของทุกปี

          Political and Economic Risk Consultancy หรือ PERC เป็นองค์กรในภูมิภาคเอเชียที่ก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1976 โดย PERC เป็นองค์กรที่ปรึกษาด้านเศรษฐกิจและการเมืองที่มีความเชี่ยวชาญด้านข้อมูลยุทธศาสตร์ทางธุรกิจ สำหรับการลงทุนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งให้ความสำคัญไปที่ประเด็นทางสังคมและการเมือง อาทิ การทุจริต ความเสี่ยงในการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา คุณภาพแรงงาน สำหรับข้อมูลของ PERC ที่ TI นำมาใช้คำนวณเป็นคะแนนดัชนีการรับรู้การทุจริต (CPI) ได้มาจากการสำรวจเก็บข้อมูลจากกลุ่มเป้าหมายที่มีความเกี่ยวข้องกับการลงทุนและการประกอบธุรกิจในประเทศต่าง ๆ ของภูมิภาคเอเชีย โดยประกอบด้วยคำถาม 3 ข้อหลัก ดังนี้

1. ท่านจะให้คะแนนปัญหาการทุจริตในประเทศที่ท่านกำลังทำงานอยู่เท่าไหร่ (0 คะแนน (ไม่มีปัญหาทุจริต) – 10 คะแนน (การทุจริตรุนแรงมาก))

2. ปัญหาการทุจริตในประเทศที่ท่านกำลังทำงานอยู่เมื่อเปรียบเทียบกับปีที่ผ่านมาเป็นอย่างไร (ลดลง, เท่าเดิม หรือเพิ่มมากขึ้น)

3. การทุจริตในแง่มุมใดหรือในเรื่องใดที่ท่านเห็นว่ามีความสำคัญต่อประเทศที่ท่านกำลังทำงานอยู่มากที่สุด

6. The PRS Group International Country Risk Guide : PRS

การให้คะแนน : 0 คะแนน (มีความเสี่ยงมาก) – 6 คะแนน (มีความเสี่ยงน้อย)

แหล่งข้อมูล : วิธีการเก็บข้อมูล กลุ่มเป้าหมาย หรือกลุ่มตัวอย่างจำกัดการเข้าถึงสำหรับสมาชิกหรือลูกค้าเท่านั้น

การประเมิน : มีการประเมินในช่วงเดือน กันยายน - สิงหาคมของทุกปี

          The PRS Group คิดค้นแบบจำลองทางเศรษฐศาสตร์ขึ้นมาสำหรับใช้ในการพยากรณ์ทางด้านการเงิน (financial forecasting) เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการตัดสินใจในการลงทุนของบริษัทข้ามชาติต่าง ๆ โดยใช้ตัวชี้วัด PRS ซึ่งแบ่งออกเป็น 3 ประเด็น ได้แก่

1. ความเสี่ยงทางการเมือง (political risk) (TI นำมาคำนวณเป็นคะแนน CPI)

2. ความเสี่ยงทางเศรษฐกิจ (economic risk)

3. ความเสี่ยงทางการเงิน (financial risk)

7. World Economic Forum Executive Opinion Survey : WEF

การให้คะแนน : 0 คะแนน (เป็นเรื่องปกติมาก) – 7 คะแนน (ไม่เคยเกิดขึ้น)

แหล่งข้อมูล : แบบสำรวจความคิดเห็นผู้บริหารและนักธุรกิจภายในประเทศนั้น ๆ

การประเมิน : มีการประเมินในช่วงเดือน มกราคม - มิถุนายนของทุกปี

          World Economic Forum หรือ WEF เป็นองค์กรที่วัดอันดับความสามารถในการแข่งขันทั่วโลก โดยรวบรวมข้อมูลผ่านแบบสำรวจความคิดเห็นผู้บริหาร (The Executive Opinion Survey : EOS) ตัวชี้วัด WEF ถูกออกแบบขึ้นเพื่อสำรวจความพึงพอใจของนักธุรกิจต่างประเทศและภายในประเทศ ว่าภายในประเทศนั้นการประกอบธุรกิจได้รับการอำนวยความสะดวก ในระดับใด มีปัจจัยใดบ้างที่เป็นปัญหาต่อธุรกิจ โดยประเด็นคำถามถูกแบ่งออกเป็น 10 ประเด็นสำคัญ ซึ่ง TI นำมาคำนวณเป็นคะแนน CPI จำนวน 2 ข้อคำถาม ได้แก่

1. ในประเทศของคุณเป็นเรื่องปกติเพียงใดที่บริษัททำการจ่ายเงินพิเศษโดยไม่มีเอกสารอ้างอิงหรือจ่ายสินบนที่เชื่อมโยงกับเรื่องต่อไปนี้

    1.1 การนำเข้าและส่งออก

    1.2 สาธารณูปโภค

    1.3 การชำระภาษี

    1.4 การทำสัญญาและการออกใบอนุญาต

    1.5 ได้รับการตัดสินใจที่เอื้อประโยชน์จากกระบวนการยุติธรรม

2. ในประเทศของคุณเป็นเรื่องปกติเพียงใดที่มีการทุจริตโดยการจ่ายโอนงบประมาณของรัฐไปยังบริษัทบุคคลธรรมดาหรือกลุ่มบุคคล

8. World Justice Project Rule of Law Index Expert Survey : WJP

การให้คะแนน : 0 คะแนน (มีการทุจริต) – 1 คะแนน (ไม่มีการทุจริต)

แหล่งข้อมูล : มีการเก็บข้อมูลจาก 2 แหล่ง ได้แก่ 1. การสุ่มตัวอย่างโดยสอบถามจากประชาชนในประเทศไทย จำนวน 1,000 คน 2. การสุ่มตัวอย่างโดยสอบถามจากผู้เชี่ยวชาญ

การประเมิน : มีการประเมินในช่วงเดือน พฤษภาคม – พฤศจิกายนของในทุก ๆ 2 ปี

          World Justice Project หรือ WJP เป็นดัชนีชี้วัดหลักนิติธรรม (rule of law) โดยมีการเผยแพร่เป็นรายงานประจำปีที่สะท้อนถึงระดับนิติธรรมของแต่ละประเทศในแต่ละปี ข้อมูลดังกล่าวเป็นการทำสำรวจจาก 139 ประเทศผ่านการเก็บรวบรวมข้อมูล 2 ประเภท ได้แก่ 1. ใช้แบบสอบถาม และ 2. การสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้เชี่ยวชาญภายในประเทศ ตัวชี้วัด WJP ประกอบไปด้วย 8 ด้าน โดยค่าคะแนนจากแหล่งข้อมูล WJP ทื TI นำมาใช้ คือ เกณฑ์ที่ 2 หรือการปราศจากการทุจริต ผ่าน 4 ดัชนีชี้วัดย่อย ได้แก่

1. ข้าราชการฝ่ายบริหารได้ใช้ตำแหน่งทางราชการเพื่อผลประโยชน์ส่วนตัวหรือไม่

2. ข้าราชการฝ่ายตุลาการได้ใช้ตำแหน่งทางราชการเพื่อผลประโยชน์ส่วนตัวหรือไม่

3. ข้าราชการในสังกัดตำรวจและทหารได้ใช้ตำแหน่งทางราชการเพื่อผลประโยชน์ส่วนตัวหรือไม่

4. ข้าราชการในรัฐสภาไม่แสวงหาผลประโยชน์ส่วนตัว

9. Varieties of Democracy Project : VDEM

การให้คะแนน : 0 คะแนน (ไม่มีการทุจริต) – 1 คะแนน (มีการทุจริต)

แหล่งข้อมูล : ครึ่งหนึ่งเป็นแหล่งข้อมูลจากภาครัฐ และอีกครึ่งหนึ่งเป็นการประเมินโดยผู้เชี่ยวชาญ

          Varieties of Democracy หรือ V – DEM เป็นองค์กรที่เพิ่งจัดตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2559 โดยมีวัตถุประสงค์คือการชี้วัดเกี่ยวกับความหลากหลายของประชาธิปไตย การถ่วงดุลของฝ่ายบริหาร นิติบัญญัติ และตุลาการ ตลอดจนการทุจริตของเจ้าหน้าที่ในฝ่ายบริหาร นิติบัญญัติและตุลาการ ประกอบด้วยประเด็นสำคัญ 15 ข้อ โดยมีประเด็นที่ TI นำมาคำนวณ CPI 4 ด้าน ได้แก่

1. ดัชนีการทุจริตในภาครัฐ (public sector corruption index)

2. ดัชนีการทุจริตของผู้บริหารระดับสูง (executive corruption index)

3. ดัชนีการทุจริตของฝ่ายนิติบัญญัติ (the indicator for legislative corruption)

4. ดัชนีการทุจริตของฝ่ายตุลาการ (the indicator for judicial corruption)

เอกสารอ้างอิง

สำนักนวัตกรรมเพื่อประชาธิปไตย สถาบันประปกเกล้า. (2566). พัฒนานวัตกรรมเพื่อยกระดับคะแนนดัชนีการรับรู้การทุจริต (Corruption Perceptions Index: CPI) ของประเทศไทย. สถาบันพระปกเกล้า

TRANSPARENCY INTERNATIONAL the global coalition against corruption. (2567). Corruption Perceptions Index 2024: Full Source Description. CPI 2024 Methodology. www.transparency.org/en/cpi/2024